Lại chuyện đạo thơ- Hội nhà văn Hà Nội sẽ yêu cầu giải trình

Ôi. Lại lùm xùm đạo thơ. 
Nhưng lần này thì khác. Cả 2 đều được in, xuất bản, có 2 bản thơ để so sánh dành dành như canh nấu hẹ!

TTO - Sáng nay 19-10, trả lời Tuổi Trẻ Online, ông Phạm Xuân Nguyên, Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội khẳng định Hội đã nắm thông tin dư luận cho rằng Bài thơ Bạch lộ nhà thơ Phan Huyền Thư là "đạo thơ" bài Buổi sáng của nhà thơ Phan Ngọc Thường Đoan (hiện công tác tại báo Văn Nghệ TP HCM).

Bài thơ Buổi sáng của Thường Đoan in trong tập Đếm cát (NXB Văn học xuất bản năm 2003) (trái) và bài thơ Bạch lộ của nhà thơ Phan Huyền Thư in trong tập thơ Sẹo độc lập (Nhã Nam & NXB Lao động ấn hành năm 2014)

Hội nhà văn TP.Hà Nội đang làm rõ sự việc

Ông Phạm Xuân Nguyên cho biết: "Hội Nhà văn Hà Nội đã được biết thông tin về việc liên quan giữa bài thơ “Bạch lộ” của nhà thơ Phan Huyền Thư và bài thơ “Buổi sáng” của nhà thơ Phan Ngọc Thường Đoan. Vì tập thơ Sẹo độc lập của Phan Huyền Thư vừa được giải thưởng 2015 của HNVHN nên Hội sẽ phải có trách nhiệm về việc này. Hiện chúng tôi đang liên hệ với nhà thơ Phan Huyền Thư để biết rõ sự việc, đồng thời cũng sẽ yêu cầu chị giải trình với Hội. Trong trường hợp đây thực sự là một vụ “đạo thơ” của tác giả Sẹo độc lập, HNVHN sẽ có quyết định đối với giải thưởng vừa trao. Chúng tôi sẽ khẩn trương làm rõ vụ này với trách nhiệm cao nhất đối với HNVHN và đối với bạn đọc".

Giống quá nhiều?

Từ đêm qua 18-10, trên facebook cá nhân của nhà báo Hà Quang Minh đã đặt ra "nghi án đạo thơ" và sau đó  "facebooker" đã "rầm rộ" chia sẻ thông tin này cùng nhiều bàn luận sôi nổi. 

Theo thông tin của nhà báo Hà Quang Minh đăng tải, bài thơ Bạch lộ (Độc ẩm với Lã Bất Vy) in trong tập thơ Sẹo độc lập (Nhã Nam & NXB Lao động ấn hành năm 2014) của Phan Huyền Thư còn bài Buổi sáng của nhà thơ Phan Ngọc Thường Đoan (tên thật là Nguyễn Thanh Bình, quê Vĩnh Long) in trong tập Đếm cát (NXB Văn học xuất bản năm 2003).

Nhà báo Hà Quang Minh viết rằng, ông lên tiếng về vụ việc này, vì sự công chính của một nền văn nghệ nước nhà:“Tôi lên tiếng, không phải vì tôi muốn tập thơ “Sẹo độc lập” bị tước giải thưởng. Đơn giản, giải thưởng ấy chẳng có nghĩa lý gì. Tôi lên tiếng, vì tôi muốn nền văn nghệ này cần có những tác phẩm độc lập thực sự, không trùng lặp, không vay mượn và không ăn cắp. Tôi lên tiếng, không phải vì câu thơ kể trên, mà vì tôi gặp một nhà thơ quen, Phan Ngọc Thường Đoan, ở trong bài thơ đó”.

Bài thơ Bạch lộ của Phan Huyền Thư có rất nhiều câu thơ gần giống, hoặc giống hoàn toàn với những câu trong bài Buổi sáng của tác giả Thường Đoan.

Ngay hai câu đầu của bài Bạch lộ, đã giống nguyên văn với hai câu thơ đầu của bài Buổi sáng.

Bài thơ Buổi sáng bắt đầu bằng những câu thơ: “Những gương mặt người/Quen và không quen/Những giọt cà phê muôn đời đen nhánh/Tiếng chim khua vỡ buổi sáng lạnh”. Còn bài thơ Bạch lộ của Phan Huyền Thư bắt đầu bằng những câu thơ: “Những gương mặt người/Quen mà không quen/Từng giọt sương nén trong veo câm nín/Tiếng chim khua vỡ buổi sáng lạnh”.

Những câu thơ tiếp theo, chỉ có sự khác nhau chút ít về cách sắp xếp từ ngữ. Nếu trong bài “Buổi sáng” viết: “Em ngồi một mình/Khuấy loãng thời gian/Buổi sáng muốn gọi anh/Nắng nói lời mê ngủ”. Thì bài Bạch lộ viết: “Em một mình /Ngồi khuấy loãng thời gian/Buổi sáng muốn ôm anh/Nắng nói lời mê ngủ”.

Đối chiếu văn bản hai bài thơ, còn có nhiều câu thơ giống nhau, hoặc gần giống nhau đến kỳ lạ như: “Quàng nỗi nhớ chạy quanh chiếc bàn nhỏ/Bản giao hưởng đêm qua còn phảng phất trên phím dương cầm” (Buổi sáng) và  “Quàng nỗi nhớ lên gối chăn bỏ ngỏ /Bản blues jazz đêm qua lẩn khuất phím dương cầm” (Bạch lộ)

Hay “Người đã vội quên cung bậc cuối/Nụ hôn nửa vời/Trái tim không cửa/Ai hờ hững xéo lên lá cỏ” (Buổi sáng) và “Người thiên di cung bậc cuối cùng/Nụ hôn nửa vời/Trái tim không cửa/Bóng ai hờ hững xéo trên lá cỏ/Điềm tĩnh ngồi chờ gió” (Bạch lộ)

Tuy nhiên, phần kết bài thơ có sự khác nhau: Bài thơ “Buổi sáng” kết rằng: “Buổi sáng ngồi một mình/Uống cạn kiệt/lạ/quen!” Còn bài “Bạch lộ” kết: “Cơn đau da lươn lên men vân gốm/Buổi sáng mị tình/Nốc cạn Một tứ thơ”.

Ngay tối 18-10, trao đổi với Tuổi Trẻ, nhà thơ Thường Đoan cho biết bài thơBuổi sáng của chị từng được nhạc sỹ Phú Quang phổ nhạc thành ca khúc “Catinat café sáng”.

“Bài thơ Buổi sáng tôi viết ngày 27-6-2000. Hồi đó, nhạc sĩ Phú Quang có quán café Catinat trên đường Đồng Khởi (TP. HCM), mà chúng tôi thường hay đến đó. Nhưng một buổi sáng, tôi đến sớm quá, bạn tôi chưa tới, nên tôi làm bài thơ này.

Tôi làm từ khoảng 7g sáng đến 10g sáng thì xong. Ngay sau đó, anh Phú Quang xuất hiện, tôi đưa bài thơ cho anh ấy xem, và anh ấy đã phổ nhạc bài thơ này, và đổi tên bài hát thành “Catinat café sáng. Bài thơ của nhà thơ Phan Huyền Thư đã xé bài thơ của tôi ra, để đưa vào bài thơ của chị ấy” - nhà thơ Thường Đoan kể lại.

Trước đó, một bài thơ khác trong tập “Sẹo độc lập” của Phan Huyền Thư là bài thơ “Có lẽ đã chết vẫn tốt hơn” có câu thơ mở đầu Nếu tôi chết/hãy đem tôi ra biển” giống với câu thơ “Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển” trong bài Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển của nhà thơ Du Tử Lê.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, sự giống nhau của hai câu thơ đó chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên về cảm hứng thi ca của hai tác giả.

Để độc giả thuận tiện đối chiếu, chúng tôi xin đăng lại hai bài thơ này:

Buổi sáng (Phan Ngọc Thường Đoan) Những gương mặt người Quen và không quen Những giọt cà phê muôn đời đen nhánh Tiếng chim khua vỡ buổi sáng lạnh gõ thức mặt trời Em ngồi một mình Khuấy loãng thời gian Buổi sáng muốn gọi anh Nắng nói lời mê ngủ Gió se lạnh chối từ Quàng nỗi nhớ chạy quanh chiếc bàn nhỏ Bản giao hưởng đêm qua còn phảng phất trên phím dương cầm Người đã vội quên cung bậc cuối Nụ hôn nửa vời Trái tim không cửa Ai hờ hững xéo lên lá cỏ Buổi sáng ngồi một mình Không quen những nụ cười lạ Em đậm đặc với nắng thu mưa hạ Tan cùng tàn đông Lòng bàng hoàng luyến tiếc níu vạt áo xuân Đã chậm mất nửa mùa cuối cùng Khói thuốc cay và cà phê đắng Cơn đau màu men ngà Buổi sáng ngồi một mình Uống cạn kiệt lạ quen!

Bạch lộ (Độc ẩm với Lã Bất Vy) (Phan Huyền Thư) Những gương mặt người Quen mà không quen Từng giọt sương nén trong veo câm nín Tiếng chim khua vỡ buổi sáng lạnh Em một mình Ngồi khuấy loãng thời gian Buổi sáng muốn ôm anh Nắng nói lời mê ngủ Buổi sáng muốn gọi anh Mây tái mặt thẫn thờ Quàng nỗi nhớ lên gối chăn bỏ ngỏ Bản Blues jazz đêm qua lẩn khuất phím dương cầm Người thiên di cung bậc cuối cùng Nụ hôn nửa vời Trái tim không cửa Bóng ai hờ hững xéo trên lá cỏ Điềm tĩnh ngồi chờ gió Về tan cùng tàn thu Buổi sáng Một mình Quen mà không quen Lục lọi trí nhớ một hình nhân đêm Quấn quýt trùng căng kén ngà, tơ lạ Nuốt vào chầm chậm như loài lông vũ Vừa bay vừa thảng thốt…âm u Buồn ngại ngần níu vạt ngu ngơ Chậm mất nhau cuối mùa Bão giông đã nửa đời lạc nhịp Cơn đau da lươn lên men vân gốm Buổi sáng mị tình Nốc cạn Một tứ thơ.

VŨ VIẾT TUÂN