Danh hề đất Bắc TƯ LIÊN

Danh hề đất Bắc  TƯ LIÊN

Có những anh Hề chèo duyên đến độ chỉ cần xuất hiện trên sân khấu là khán giả đã thấy muốn cười. Còn với NSND Tư Liên thì chỉ cần nhìn vào bộ dạng của cụ trong bức ảnh này ta đã thấy được cái duyên hề thật đậm. Quả là không ngoa khi người ta gọi cụ là "Sác-lơ Việt Nam". 

NSND Tư Liên, tên thật là Vũ Văn Nghị, sinh năm 1908 tại Phủ Cừ, Hưng Yên. "Hề Tư Liên" nổi danh từ phong trào Chèo cải lương từ những năm 1920, 1930. Những năm 1940 khi các gánh chèo rơi vào khủng hoảng, cái tên "Hề Tư Liên" cùng với Hoa Tâm, Trùm Thịnh, Hoàng Lừu, Minh Lý xuất hiện trở lại cùng với Đoàn Lạc Việt (1951 - 1954). Năm 1954, khi rạp Lạc Việt được sung công rồi Lạc Việt trở thành đoàn Chèo Kim Lan, sau này là Chèo Hà Nội, thì thế hệ các nghệ sỹ như Hoa Tâm, Tư Liên ...được kể đến như thế hệ nghệ sỹ đầu tiên trong lịch sử Nhà hát Chèo Hà Nội. 

NSND Tư Liên mất sớm, vào khoảng năm 1956 trước khi nhà nước tổ chức các Hội nghị biểu diễn để nghiên cứu và ghi hình các nghệ nhân chèo nên chúng ta chẳng lưu giữ được chút tư liệu biểu diễn nào của cụ. Cụ được truy phong NSND đợt 4 năm 1997. Có thể tham khảo các sách báo viết về cụ như : Nhóm Nguồn Việt viết trong sách "Hát Chèo của dân tộc Việt Nam" xuất bản ở Sài Gòn 1974 : "Hề Tư Liên có duyên đến độ vừa ra sân khấu, chưa mở miệng, mọi người trông thấy đã phải bật cười". Trong phần dẫn luận viết cho quyển Hề chèo, NXB Văn hóa 1977, Hà Văn Cầu viết : "Bác Tư Liên không bao giờ quan tâm quá nhiều đến cách hóa trang, không ỷ lại vào tiếng đế, cũng không cần đến các thủ đoạn giễu hình, bác chỉ dùng phong cách độc đáo trong diễn xuất - ngữ khí, ngữ điệu, tiết tấu phát âm, cử chỉ , điệu bộ ... luôn luôn bác gây được những trận cười bất ngờ và đầy hứng thú trong khán giả." Về cuối đời cụ, họa sỹ Phạm Duy Tùng viết "Lại chạnh nhớ đến những ngày cuối cùng của cụ Tư Liên. Sức tàn, lực kiệt đến không còn hát được, diễn được nhưng đêm nào cụ cũng bó gối, thu người vào một góc nhỏ nhất ở sân khấu rạp Kim Lan để được dõi theo những mảnh đời quen thuộc đang tái hiện trên chiếu diễn hàng đêm và rồi Người đã lặng lẽ về trời cũng trên sân khấu ấy". NSUT Vũ Ngọc (Nhà hát chèo Việt Nam) chính là con trai của NSND Tư Liên. NSUT Vũ Ngọc lên 9 tuổi thì cha mất nên ông cũng không có cơ hội được cha truyền nghề.