Nghệ nhân ưu tú Vân Mai- Vượt lên điều tiếng thị phi để chơi nghệ thuật

Nghệ nhân ưu tú Vân Mai- Vượt lên điều tiếng thị phi để chơi nghệ thuật

Mai Văn Lạng

Sáng nay ( 17/11/2015 ), khi đến cơ quan tôi được cháu Điệp con của nghệ nhân Vân Mai tap vào Facebook  hình ảnh sao chụp từ văn bản quyết định phong tặng danh hiệu nghệ nhân ưu tú của Chủ tịch nước cho chị. Có thể nói rất chân thành, chị và gia đình mừng một, tôi mừng mười. Hơn ai hết tôi hiểu cái nhọc nhằn của chị khi đến với ca trù . Chị đã chịu bao điều tiếng để đưa nghệ thuật ca trù đến với công chúng

Tôi quen chị Vân Mai đầu năm 2000 khi chị tìm đến sinh hoạt CLB đàn và hát dân ca. Sau đó vì nhiều lý do, tôi ít đến CLB, mãi đến năm 2005 tôi nhận được điện thoại của chị “ Chị Mai đây. Em rảnh không cho chị gặp “. Và tôi đã vô cùng ngạc nhiên khi biết hơn một năm trước đây qua nghệ sĩ Hồng Thái, Vân Mai bén duyên với nghệ thuật ca trù. Chị đã tập luyện suốt một năm dòng cả phách, cả hát. Từ ngày ấy, tôi, chị anh Văn Trúc, chồng chị cùng gia đình nghệ nhân Nguyễn Văn Mùi đã quyết tâm giúp chị vượt lên vất vả khó khăn để theo nghiệp ca trù. Phải nói thời gian đầu, chị tập luyện rất vất vả, sáng nào cũng tập gõ phách, nghe nát băng của các nghệ nhân, đặc biệt là nghệ nhân Quách Thị Hồ, sau đó chị tìm đến một số nghệ nhân ca trù để học. Cứ 2- đến 3 tháng chị lại thuê phòng thu để thu thanh. Những buổi thu như vậy giúp ích cho chị rất nhiều trong cách hát, trong nhịp phách. Mặc dù công việc kinh doanh nguyên vật liệu xây dựng hết sức bận rộn, không có ngày nghỉ nhưng nghệ nhân Vân Mai vẫn kéo cả chồng là anh văn Trúc đi học chơi đàn đáy. Sau một ngày bận rộn cửa hàng, tối về anh chị lại tập luyện với nhau. Dìu nhau qua từng tiếng đàn câu hát.

Việc học ca trù gian nan vất vả nhưng với nghệ nhân Vân Mai điều chị buồn nhất là tiếng thị phi. Sau khi tôi đưa chị lên Đài TNVN thu thanh một số tiết mục ca trù cổ phát sóng, ngay lập tức tôi nhận được rất nhiều “ Phản hồi “ không mấy tích cực từ phía nghệ nhân ca trù và kể cả nghệ sĩ nổi tiếng. Một nghệ nhân ca trù gạo cội gặp tôi bảo “ Sao mày lại đưa nó đi hát nó hát như . . . “, trong khi tôi biết chắc chắn học trò cưng của bà tôi thu xong còn bỏ hẳn băng không dám phát. Rồi còn nữa, một nghệ sĩ mà tôi hằng kính trọng bảo tôi “ sao lại đưa vân Mai lên hát ở Đài- hát ca trù ở đài chỉ có tao “, lại nữa. . . một lần vừa đến cơ quan, thủ trưởng của tôi ngày ấy gọi vào hỏi thẳng, chị nghe nói: em làm nhà chị Vân Mai cho em nguyên vật liệu xây dựng à? Tôi cứ ớ người ra và bảo “ Nếu thế thì chị ấy cho cả Đài THVN chị ạ. Chị ấy vẫn được mời quay truyền hình suốt “. . . chị Mai buồn lắm, bảo: thôi hay là chị bỏ. Tôi bảo không được, chị phải cố gắng để chứng minh cho em. Và chị đã hết sức cố gắng, tiếp tục học hỏi, rồi “ chiến thắng “ trong các cuộc thi, cuộc liên hoan, dậy hát cho các bạn, các em yêu ca trù, dậy hát cho cả các ca sĩ muốn lấy hơi nhả chữ , muốn hát những ca khúc mang âm hưởng của ca trù . . . Nghệ nhân Vân Mai giờ đây không chỉ hát được các thể cách quen thuộc mà còn có thể được những thể cách khó nhất mà nhiều năm qua không ai hát được như điệu hát Non mai hồng hạnh. Chị đặc biệt vui khi các chuyên gia đầu ngành của nghệ thuật âm nhạc dân tộc trong đó có các Giáo sư, tiến sĩ như Tô Ngọc Thanh, Xuân Diện, Đặng Hoành Loan . . . và cả các nghệ nhân ca trù yêu mến, đnahs giá rất cao thành công cũng như đóng góp của chị.

Giờ thì chị đã là nghệ nhân dân gian, đã là thầy dậy ca trù cho rất nhiều thế hệ được bạn bè biết đến, công chúng mến mộ . . . đã được Nhà nước công nhận nghệ nhân ưu tú. Tôi vui với chị và vui với chính mình. Cảm ơn chị Vân Mai, chị đã cố gắng vì ca trù và vì DANH DỰ của em./.

Hà Nội ngày 17/11/2015