Bác sĩ Nguyễn Toàn- Cháy bỏng nỗi đam mê chèo

Cầm trong tay cuốn sách dầy dặn công phu này hẳn bạn sẽ rất ngạc nhiên khi biết rằng tác giả của công trình sưu tầm, biên soạn nghiêm túc này là một bác sĩ, thượng tá trong quân đội, chứ không phải là soạn giả, nghệ sĩ hay nhà nghiên cứu chèo. 

Bác sĩ Nguyễn Toàn sinh năm 1964 tại Trực Ninh, Nam Định, năm 1982 anh thi đỗ vào Học Viện quân y, năm 1988 sau khi ra trường, anh về công tác tại nhiều đơn vị trong quân đội, cho đến khi về nghỉ hưu năm 2018 với quân hàm thượng tá.

Cuộc đời binh nghiệp, rồi làm bác sĩ, trị bệnh cứu người tưởng chừng như không liên quan gì đến chèo, đến dân ca, nhưng không phải. Cả tuổi thơ của Nguyễn Toàn anh được nghe dân ca, nghe chèo trên đài TNVN Đài PT và TH Nam Định, nghe qua tiếng loa công cộng, nghe các bà con xã viên, cô, dì, chú bác anh chị em đội văn nghệ quê hương hát, diễn. Yêu và say mê dân ca và chèo từ khi nào không rõ. Vào quân đội, học nghề y, rồi làm nghề anh vẫn không quên những làn điệu chèo tha thiết. Anh tự nghe, tự học qua Đài, qua băng đĩa và thuộc nằm lòng cả trăm làn điệu. Cũng vì yêu say mà anh nhập tâm các bài rất nhanh, hơn nữa cũng có khiếu âm nhạc nên các cách lấy hơi, nhả chữ, buông câu, ngắt nhịp, đặc biệt là  nhịp nội, nhịp ngoại,  trong chèo. Thời gian qua, khi mạng xã hội Facebook phát triển, Nguyễn Toàn nhanh chóng tạo cho mình một nick mà tham gia giao lưu cùng bà con yêu chèo trong cả nước. Cũng nhờ mạng Facebook anh được biết làm quen với nhiều nghệ sĩ, soạn giả nhà nghiên cứu nổi danh trong làng chèo. Anh cũng được biết được làm quen với nhiều bạn yêu chèo, các soạn giả mới, mối quan hệ càng gắn bó thân thiết hơn qua 5 cuộc giao lưu chèo toàn quốc. Những cuộc gặp gỡ giao lưu hát cho nhau nghe, những bài hát chèo do anh thể hiện đăng tải được nhiều người động viên chia sẻ đã giúp anh thêm vững tin, yêu và say chèo hơn

Có một thực tế là người yêu chèo ngày một đông đảo, nhưng số bài chèo cổ người hát chèo không chuyên có thể hát được không nhiều, hơn nữa để ca ngợi quê hương, đất nước, ca ngợi cuộc sống mới con người mới, ca ngợi Đảng, Bác Hồ v v . .. thì không thể hát lời cổ mà phải đặt lời mới. Việc đặt lời mới cho các làn điệu dân ca và chèo đã được chương trình dân ca và nhạc cổ truyền Đài TNVN làm thường xuyên liên tục trong nhiều thập kỷ qua. Nhưng đấy mới chỉ dừng ở trường hợp thu thanh phát sóng, chứ chưa tập hợp thành sách, phát hành rộng rãi tới công chúng. Hiểu được tâm tư nguyện vọng của người yêu dân ca nói chung, người yêu chèo nói riêng nhiều năm qua, vừa làm công việc chuyên môn, vừa đi hát, vừa làm việc gia đình nhưng bác sĩ Nguyễn Toàn vẫn âm thành lặng lễ làm công tác tuyển chọn in sách các bài chèo lời mới.

Là người làm công tác nghiên cứu sưu tầm mấy chục năm qua, cầm tuyển tập 150 bài hát chèo lời mới của bác sĩ Nguyễn Toàn tôi vô cùng xúc động. Xúc động bởi phải tâm huyết lắm anh mới có thể; Nghe cả chục bài chọn lấy một bài, chọn được bài rồi lại phải chép lời ra, hoặc gọi điện cho tác giả nhờ gửi bài, sau đó kỳ công gạch nhịp. sau khi gạch nhịp xong, phải nghe lại âm thanh người đã hát để soát lại lời và nhịp . . . cứ như vậy vài năm trời mới “ nhặt “ ra được 150 bài này. Công việc tuyển chọn ( hay làm tuyển tập ) khổ nhất không phải chỉ ở khâu tuyển chọn, mà còn cân nhắc rất kỹ: số tác giả có thiếu ai không, ai nhiều quá, ai ít quá, bài nào chưa đạt chất lượng nhưng động viên tác giả nên phải đưa vào vv . . . rồi đưa bài này không đưa bài kia( của cùng một tác giả ) đưa tác giả này mà không đưa tác giả kia . . . cũng dễ gây hiểu lầm “ kính chẳng bõ phiền” lắm lắm.
Tuy nhiên, với tình yêu cèo, cháy bỏng, nồng say, tinh thần làm việc công tâm, tuyển chọn ( theo chủ quan của mình ) Một cách kỹ càng, cẩn trọng trong từng câu, chữ, nhịp phách cuối cùng thì cuốn sách tuyển chọn 150 bài hát chèo lời mới do bác sĩ Nguyễn Toàn tuyển chọn cũng đến tay người yêu chèo. Tôi coi đây như một “ chiến tích lớn “ của bác sĩ Nguyễn Toàn nói riêng và người yêu chèo cả nước nói chung. Cuốn sách sẽ giúp cho hàng chục CLB chèo trong và ngoài nước có lời để học hát, học diễn, giúp cho nhiều bạn làm karaoke chèo có tài liệu tham khảo,và một phần nào đó sẽ là giáo trình cho nhiều nghệ sĩ mang đến các cơ sở để dạy hát chèo.

Thay mặt những người yêu chèo chuyên và không chuyên trong và ngoài nước xin cảm ơn bác sĩ Nguyễn Toàn Toàn đã không quản ngày đêm vất vả dồn hết tâm,trí lực để cho ra đời cuốn sách. Chúc anh luôn mạnh khỏe, tươi trẻ và tiếp tục tuyển chọn thêm những bài mới,để sẽ cho ra đời những cuốn sách thứ 3,thứ 3 trong thời gian tới.

Hà Nội những ngày ở nhà chống dịch Covid-10, 3/4/2020

Soạn giả Mai Văn Lạng