“Hừng đông” hứa hẹn dung dị, chân thực

“Hừng đông” hứa hẹn dung dị, chân thực

TP - Âm nhạc đường phố hòa quện với cải lương-một trong những yếu tố những người thực hiện mong Hừng đông về hình tượng nhà cách mạng Phan Đăng Lưu không khô cứng.

Vở Hừng đông là đứa con tinh thần thứ ba của PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương gửi gắm cho đạo diễn NSƯT Triệu Trung Kiên, Nhà hát Cải lương Việt Nam, công diễn từ 7-9/1 tại rạp Hồng Hà (Hà Nội). Tại họp báo ra mắt Hừng đông chiều 4/1, đạo diễn nhận xét, sau Chuyện tình Khau Vai, Mai Hắc Đế, tác giả quen tay hơn. Kịch bản lần này dài hơn một trăm trang, sau phải rút gọn phân nửa đủ dung lượng hơn hai tiếng cho một vở diễn. Ông Kỷ nói vui, không lấy tư cách quản lý ra làm việc với đạo diễn, giao toàn quyền cho ông Kiên, dù có trao đổi qua lại, nhưng không cãi nhau bao giờ.

Đạo diễn Hừng đông nói rằng, vở cải lương về đề tài đấu tranh cách mạng có chất bi tráng, nhưng không kém phần trữ tình.

Tác giả kịch bản Nguyễn Thế Kỷ lý giải việc chọn hình tượng nhà cách mạng Phan Đăng Lưu: Ngoài là một nhà lãnh đạo xuất sắc, mẫu mực, mưu lược, bản lĩnh, nhân văn, ông còn là một trong những bậc tiền bối cách mạng biết cách khai thác văn hóa - văn nghệ, báo chí như vũ khí tranh đấu hiệu quả. Tầm vóc còn thể hiện ở chỗ tôn vinh đồng chí của mình, sẵn sàng lãnh trách nhiệm ở nơi biết rõ mình có thể bị bắt, hy sinh. Phan Đăng Lưu sẽ là quyền Tổng bí thư thay đồng chí Nguyễn Văn Cừ, nhưng ông tiến cử đồng chí Trường Chinh, còn mình trở lại phía Nam.

Giám đốc Nhà hát Cải lương Việt Nam phân trần, do nghệ sỹ bận rộn với nhiều kế hoạch, nên thời gian tập vở này khá eo hẹp. Lâu lắm rồi nhà hát mới có một vở đề tài đấu tranh cách mạng. Vở gần nhất về Nguyễn Thị Minh Khai cách nay gần hai chục năm. “Hừng đông chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 12, cho nên chúng tôi thấy trách nhiệm nặng nề hơn”, đạo diễn Trung Kiên nói. Nghệ sỹ Quang Khải (được giao vai Phan Đăng Lưu) kể, trong thời gian ngắn, anh phải cố giảm 9 kg để vào vai, mà đấy chưa phải khó khăn lớn nhất. “Vở diễn trước rất dễ nhớ lời, vở này hết sức khó dù chúng tôi đều nỗ lực. Sát ngày diễn mọi người mới thuộc, bắt đầu phả hồn vào vở diễn, tìm cách bộc lộ tính cách nhân vật và chuyển tải hình tượng thật dung dị”, anh nói.

“Qua xử lý của đạo diễn, tôi thấy vở diễn có hơi thở hơn, nâng tầm lên rất nhiều so với kịch bản”, ông Kỷ nói sau khi xem xong buổi chạy thử đầu tiên tối 3/1. Tác giả hy vọng Hừng đông như một lời tri ân các thế hệ đi trước, mong thế hệ ngày nay phát huy tinh thần của thế hệ cán bộ đảng viên, nhân dân hy sinh cho cách mạng. “Tôi yêu cầu đạo diễn làm sao vở diễn phải hết sức chân thực nhưng sinh động”, ông nói.

Kết hợp cải lương với nghệ thuật đường phố

Điều mới mẻ theo tiết lộ của đạo diễn là mang nghệ thuật đường phố lên sân khấu cải lương. Đạo diễn kể, anh tình cờ gặp nhóm nhạc đường phố HUB, gồm các thành viên 9X. Vở diễn kể trực tiếp câu chuyện giữa đạo diễn và nhóm nhạc này, họ xuất hiện trên sân khấu, chứng kiến câu chuyện và đến một thời điểm cảm xúc dâng lên cao sẽ dùng âm nhạc để bộc lộ tình cảm, có lúc can dự vào câu chuyện. NSƯT Trung Kiên muốn mang sức trẻ ngày nay lên sân khấu để có tác động qua lại, nhắc nhở về truyền thống văn hóa, tinh thần yêu nước của người Việt Nam. “Lúc đầu tôi cũng lo jazz, rock, nhạc hiện đại hòa cùng cải lương, câu chuyện về cách mạng sẽ bị công. May là nghệ thuật đường phố hòa quện với cải lương để kể câu chuyện dung dị, rung động”, anh nói.

Khán giả có lẽ không cần lo ngại lời thoại mang tính giáo điều, bởi chính tác giả Nguyễn Thế Kỷ bảo rằng, xem nhiều vở viết về người chiến sỹ cộng sản lời thoại nặng nề, ông gắng tránh điều đó. “Tôi cố viết lời thoại bình dị nhất có thể, dù có nhiều đoạn về chính trị. Bên cạnh đó, vở diễn cũng có những chi tiết hờn ghen đời thường, những câu chuyện vui do các đồng chí Trần Phú, Phan Đăng Lưu kể. Câu chuyện cách chúng ta hơn 75 năm, nhưng khán giả có thể cảm thấy những con người ấy vẫn sống bên ta, có những phần của họ trong chúng ta”, ông Kỷ nói. Đạo diễn tiếp lời, đoạn nào cưỡng ép, máy móc thì diễn viên phản ứng ngay, vì họ không thể thoại được. “Chúng tôi không thấy những ngôn từ lên gân lên cốt trong vở này, nhân vật hiện lên mộc mạc, mang lại độ mềm mại cho vở diễn”, đạo diễn nói.

Hừng đông khắc họa hình tượng nhà cách mạng Phan Đăng Lưu và các đồng chí, đồng bào của ông giai đoạn 1923-1940. PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ tiếc rất nhiều chỗ phải cắt đi để đảm bảo dung lượng vở diễn. Đạo diễn kể, dù chưa vẽ được chân dung đầy đủ về đóng góp to lớn của Phan Đăng Lưu, nhưng nhiều đoạn quan trọng được giữ lại như hình ảnh người chiến sỹ này gặp “ông già Bến Ngự” Phan Bội Châu, hay cuộc đấu tranh trên nghị trường. Sau ba đêm công diễn, VTV ghi hình để phát trên chương trình Sân khấu truyền hình để phục vụ công chúng.