NSƯT Kim Đức: báu vật sống của nghệ thuật ca trù

  NSƯT Kim Đức: báu vật sống của nghệ thuật ca trù

Mai Văn Lạng

Từ nhiều năm nay tiếng hát của NSƯT Kim Đức, nguyên diễn viên đội chèo Đài TNVN đã trở nên thân quen với thính giả cả nước. Bà là một trong những báu vật sống của nghệ thuật ca trù.

Với giọng hát ấm áp, mượt mà được gọi là giọng kim mùi, một giọng hát thường dùng cho các vai nữ chín, nghệ sĩ Kim Đức đã thành công khi thể hiện điệu chèo cổ này, khắc họạ được chân dung nàng Thị Kính đoan trang, thuỳ mị. Giọng hát truyền cảm ấy đến với thính giả Đài TNVN từ  những năm đầu thập kỷ 60 và trong mấy chục năm qua vẫn hàng ngày vang lên cùng những giọng hát khác trên làn sóng đem đến niềm vui cho mọi nhà, mọi người, những tiếng hát át tiếng bom trong những năm kháng chiến gian khổ, những tiếng hát góp phần dựng xây đất nước trong hoà bình tự do. Vâng, đó là cuộc đời lao động nghệ thuật của nghệ sĩ Kim Đức với cương vị là diễn viên của Đoàn ca nhạc Đài TNVN. Từ những cống hiến của mình cho nghệ thuật nghệ sĩ Kim Đức đã đạt được những thành quả không nhỏ, đó là tình cảm yên mến của thính giả xa gần, đó là danh hiệu cao quý mà Nhà nước trao tặng, danh hiệu NSƯT.

  Thính giả Đài TNVN biết nhiều đến nghệ sĩ Kim Đức qua giọng hát chèo mượt mà nhưng thực ra nghệ sĩ Kim Đức lại được sinh ra và lớn lên trong cái nôi nghệ thuật ca trù, bà của NS Kim Đức là cụ Phó Thị Yến, một nghệ nhân ca trù nổi tiếng ở Hà Nội và bố  là ông Phó Đình ổn, quản ca giáo phường ca trù Khâm Thiên. Được bà và bố dạy hát ca trù từ thủa nhỏ, năm 13 tuổi nghệ sĩ Kim Đức đã có thể hát được nhiều làn điệu ca trù khó và đã theo bố đi biểu diễn ở nhiều nơi. Chiến tranh đã ly tán gia đình Ns Kim Đức, bố mất, các anh vào bộ đội, nghệ sĩ đã phải tạm dừng tiếng hát và làm đủ nghề, đủ việc để giúp mẹ nuôi gia đình. Nhưng niềm đam mê nghệ thuật của người nghệ sĩ không bao giờ tắt, nó âm ỉ cháy để rồi bừng lên khi năm 1960 bà trúng tuyển vào học lớp đào tạo giáo sinh trường Ca kịch dân tộc Trung ương ở Cầu Giấy, Hà Nội. Sau đó một thời gian ngắn nghệ sĩ Kim Đức được mời làm cộng tác viên rồi được tuyển là diễn viên đội, chèo, Đoàn ca nhạc, Đài TNVN cho đến lúc bà nghỉ hưu (1986)

Hiện nay bà là một trong số rất ít các nghệ nhân ca trù còn lại với thời gian, và đang tích cực truyền dậy cho rất nhiều thế hệ học trò. Hát ca trù với Ns Kim Đức đã như một " Nghiệp " mà bà không thể thiếu. Khi nghe ba Đức gõ phách tiếng đục, tiếng trong, tiếng mau, tiếng thưa, tiếng nhặt tiếng khoan. . . . rung, ngân, nhấn, vuốt, nhả từng chữ, từng câu, thấm từng ý từng lời  nhiều  người đã bị hớp hồn, mê đắm vào thú chơi tao nhã có một không hai ấy.    

 Từ ngày nghỉ hưu nghệ sĩ Kim Đức vẫn tiếp tục cộng tác thu thanh với Đài TNVN, tiếp tục đem tiến hát của mình phục vụ thính giả trong và ngoài nước. Đặc biệt, trong những năm gần đây nghệ sĩ Kim Đức còn cộng tác với biên đạo múa Ea Sola (một kiều bào Việt Nam tại Pháp) xây dựng những vở ca kịch như Hạn hán và cơn mưa, Cánh đồng âm nhạc, Khúc cầu nguyện.. với những phần trình diễn nghệ thuật ca trù do NSƯT Kim Đức đảm nhận. Chương trình đã đi lưu diễn qua nhiều quốc gia và được kiều bào Việt Nam cũng như bạn bè quốc tế đón nhận nồng nhiệt và đánh giá cao. 

  Ngoài giọng hát trời phú, ở NSƯT Kim Đức ta còn thấy một sức lao động bền bỉ và niềm đam mê nghệ thuật, điều đó đã chắp cánh cho tiếng hát của bà bay xa, cho tên của NSƯT Kim Đức luôn gắp bó với thính giả Đài TNVN. Dành trọn cuộc đời cho hoạt động nghệ thuật, Ns Kim Đức đã được nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý: NSUT cùng nhiều phần thưởng khác của Đài TNVN. 

Xin chúc cho NSƯT Kim Đức luôn mạnh khoẻ tiếp tục truyền dạy cho nhiều thế hệ học trò tiếp nối bộ môn truyền thống vô cùng quý giá của dân tộc.