Tìm hiểu nghệ thuật chèo- Phần 3

Tìm hiểu nghệ thuật chèo- Phần 3

Gi­ai điệu

Một số gi­ai điệu chèo cổ : Quân tử dịch, Sử bằng, Đò đưa, Tò vò, Nhịp đuổi, Du xuân, Đào liễu, Ngâm bốn mùa, Đường trường trong rừng, Tuyết sương, Quá gi­ang...

Nghiên cứu

Nghiên cứu về chèo, Lương Thế Vinh đã viết Hỷ Phường Phổ Lục.

Phân loại chèo

Chèo sân đình

Chèo sân đình là loại hình chèo cổ của những phường chèo xưa, thường được biểu diễn ở các sân đình, sân chùa, sân nhà các gia đình quyền quý. Sân khấu chèo sân đình thường chỉ là 1 chiếc chiếu trải ngoài sân, đằng sau treo chiếc màn nhỏ, diễn viên và nhạc công ngồi 2 bên mép chiếu tạo dàn đế. Chèo diễn theo lối ước lệ, cảnh trí chỉ được thể hiện theo ngôn ngữ, động tác cách điệu của diễn viên. Đạo cụ của người diễn hay sử dụng là chiếc quạt.

Chèo cải lương

Chèo cải lương là 1 dạng chèo cách tân do Nguyễn Đình Nghi khởi xướng và theo đuổi để thực hiện từ đầu những năm 1920 đến trước Cách mạng tháng Tám 1945, theo xu hướng phê phán tính ước lệ của chèo cổ. Chèo cải lương được soạn thành màn, lớp, bỏ múa và động tác cách điệu trong diễn xuất, xử lý những mô hình làn điệu chèo cổ, đưa nguyên những bài dân ca có sẵn vào bổ sung cho hát chèo. Bộ “Tám trận cười” của Nguyễn Đình Nghi gồm những vở nổi tiếng.

Chèo chái hê

Chèo chái hê là loại hình dân ca hát vào rằm tháng bảy hàng năm, hoặc trong đám tang, đám giỗ của người có tuổi thọ, có nguồn gốc từ việc kết nghĩa giữa 2 làng Vân Tương (Bắc Ninh) và Tam Sơn (Đông Anh, Hà Nội), gồm có các phần: 1. Giáo roi 2. Nhị thập tứ hiếu 3. Múa hát chèo thuyền cạn 4. Múa hát kể thập ân. Kết thúc chương trình hát chèo chái hê thường là hát quan họ.

Chèo hiện đại

Các nghệ sỹ nổi tiếng

•        Tào Mạt : là người có đóng góp lớn trong sự phát triển chèo hiện đại.

•        Nguyễn Thị Minh Lý, bà sinh năm 1912, là con gái Trùm Thịnh, người đã cùng với Nguyễn Đình Nghị và Cả Tam đóng góp lớn cho việc hiện đại hóa chèo đầu thế kỷ 20.

•        Hoa Tâm, người xã Kim Động, tỉnh Hưng Yên.

•        Gần đây có các nghệ sỹ : Thanh Trầm, An Chinh, Hoài Thu, Xuân Hinh, Vân Quyền...

Các làng chèo nổi tiếng

Một trong những làn chèo nổi tiếng nhất là làng chèo Thiết Trụ, hay còn gọi là chiếu chèo làng Thiết Trụ, ở xã Bình Minh, tỉnh Hưng Yên. Đội chèo làng Thiết Trụ được thành lập từ những năm 1960.

Niềm đam mê chèo của người dân thể hiện trong các câu thơ sau :

Ăn no rồi lại nằm khoèo

Nghe giục trống chèo vỗ bụng đi xem

Chẳng thèm ăn chả ăn nem

Thèm no cơm tẻ, thèm xem hát chèo.

Từ đầu thế kỷ 20, huyện Mỹ Lộc, Nam Định đã có 3 làng chèo khá nổi tiếng: làng Đặng, làng Quang Sán, làng Nhân Nhuế, xã Mỹ Thuận.

Trong thơ của Nguyễn Bính có nhắc đến hội chèo làng Đặng

Bữa ấy mưa xuân phơi phới bay

Hoa xoan lớp lớp rụng vơi đầy

Hội chèo làng Đặng đi ngang ngõ

Mẹ bảo: "Thôn Đoài hát tối nay

Thông tin thêm

Nhạc sĩ Quốc Trung đã kết hợp làn điệu chèo với âm nhạc của nhạc cụ hiện đại trong chương trình Đường xa vạn dặm, mang đến cho khán giả một kiểu thưởng thức chèo mới lạ.

  theo báo Bình Định online