Hãy làm cho xẩm gần gũi, bình dị

Chào cả nhà Xẩm. Lâu lắm nhà cháu không được vào tâm sự với anh em Làng xẩm xem ra ngứa miệng quá, Xin cho nhà cháu tâm sự đôi lời ạ.
Trước tiên là những lời cảm ơn về những thành viên tích cực đã sáng lập ra một sân chơi quý báu để mọi người yêu thích Xẩm có một sân chơi giao lưu lành mạnh, bổ ích. Là nơi trau dồi, học tập nhứng bài bản Xẩm của các bậc Nghệ nhân, Nghệ sĩ. Là nời ươm mầm của các cháu nhỏ biết yêu quý và trân trọng giá trị văn hóa dân tộc.
Và sau đây là những tâm sự hơi buồn về chuyện nhà Xẩm, về đào tạo , gìn giữ , phát huy, phát triển vốn quý báu của dân tộc. Đâu đó, vẫn thấy trong các chương trình Game show lại nổi lên một ' Thần đồng hát xẩm ' được các báo, đài lăng xê, với những bài hát mà chẳng thể nào phù hợp với tuổi thơ của các cháu,.. Có nên chăng, Hát Xẩm có cần phải là một Thần đồng không cả nhà Xẩm nhỉ ? Tôi nghĩ là chắc không cần, Hát xẩm chỉ càn là một người bình thường, có lòng yêu mến Xẩm . là được rồi. Hãy làm cho Xẩm thật gần gũi với nhân dân với quần chúng, chứ không nên tô vẽ trở thành một thứ gì đó quá xa hoa, lộng lẫy.
Rồi chuyện tranh cãi về việc học hát Xẩm. Ôi thật là ...... Nào tranh cãi về việc nghệ nhân này, Nghệ sĩ kia. Thật sự, chúng ta đâu cần phải so sánh nghệ nhân hay nghệ sĩ như thế nào. Không phải cứ Nghệ sĩ nhân dân là dạy ra Học viên nhân dân, Nghệ nhân là dạy ra Học viên ưu tú. Tất cả là ở người học, và phương pháp truyền đạt, và khả năng của người học, chứ phần quyết định ko do người thầy.
Một cộng động rồng lớn của chúng ta, Chỉ quanh đi quẩn lại mấy bài hát xẩm quen thuộc,. Như hội diễn vừa rồi tại Hải PHòng, chúng ta chưa có một bước nhảy vè sáng tác và bài bản, Thiếu vắng nghêm trọng bài bản thích hợp cho từng lứa tuổi. Nhưng em nhỏ như Sơn Bùi, vẫn hồn nhiên hát cái bài " bóp vú đàn ông" .. Nhiều cháu .. bé tí tẹo , có tài năng, vẫn thơ ngây với Mục hạ vô nhân, hay gì gì đó của người lớn... Có buồn không hỡi các Thầy xẩm ?????
Thế mạnh của Hát xẩm là phê phán thói hư tật xấu, là tôn vinh giá trị đạo đức chân thiện mỹ, là những trò cười dí dỏm hài hước mang tính thời sự. Vậy thơ lục bát, bút tre, ca dao tục ngữ rất nhiều, tại sao chúng ta lại ko đem vào Xẩm. Phải chăng là chúng ta chưa đúc kết được hết các làn điệu, Nguyên tắc hát. ????
Có lẽ vậy, cho nên cái bài Dạt nước cánh bèo, chưa thấy xuất hiện một bài hát khác có chung lối ấy. Bài Nhắn khách vườn đào cũng chưa thấy. .... Về làn điệu chưa quy chuẩn dược cái chung, mỗi nơi gọi một tên làm cho người học thật là chóng mặt.
Để tìm một con đường mới cho Xẩm phát triển, mong rằng Ban quản trị của Hội những người yêu hát xẩm thành lập một Hội đồng để cùng làm các công việc sau:
1/ Thống nhất lại làn điệu, minh họa bằng lời thơ ( phải làm sao cứ có thơ là hát được)
2/ Mở lớp dạy miễn phí trên mạng ( học gõ , học hát, và nếu đc là dạy cả đàn nhị)
3/ Đặt lời cho các bài xẩm mới để không nhàm chán với các bài đã hát đi hát lại quá nhiều. Phù hợp với cuộc sống hiện đại.

Để kết thúc cho bài viết, Xin tặng cả nhà mình một bài thơ bút tre Lục bát, ( sưu tầm , không rõ tác giả ) để anh em tự vận cho một làn điệu Xẩm yêu thích:

Vẫn nghe họ bảo nhau là
Cái trò sống thử thế mà hóa hay
Thích thì ở chán chia tay
Người tình vứt bỏ như thay áo quần
Không tin hãy thử một lần
Bỏ qua đăng ký chẳng cần mối mai
Hợp nhau thì sống dài dài .....

Hãy làm cho Xẩm thật gần gũi, bình dị, Nếu không làm cho nó đơn giản được hơn thì đừng có làm cho nó khó thêm.

Lê Cường ( Người yêu xẩm sinh sống và làm việc tại Tp Hồ Chí Minh )

Chiếu xẩm Hải Phòng Tháng 10- 2017