Quý Bôn giọng hát chèo vàng mười

Quý Bôn: giọng hát chèo vàng

Mai Văn Lạng

Trải qua 60 năm hình thành và phát triển, các đoàn Lạc Việt, Kim Lan xưa, Đoàn chèo HN, rồi Nhà hát chèo HN ngày nay là cái nôi nuôi dưỡng nhiều tài năng cho nghệ thuật chèo, đặc biệt là nghệ thuật hát chèo. Hàng triệu khán thính giả, bạn nghề đã biết đến tên tuổi các nghệ sĩ lừng danh của Nhà hát qua vai diễn, điệu múa và đặc biệt là những giọng hát chèo vàng như: các NSUT Xuân Hanh, Thúy Mùi, Thu Huyền, Đức Thuận, và nghệ sĩ  Minh Nguyệt, Minh Huệ,  Phương Mây, Quốc Phòng v v . . .  đặc biệt là Nghệ sĩ Quý Bôn, một trong những giọng hát chèo vàng rất quý, hiếm của ngành chèo.

Nghệ sĩ Quý Bôn sinh năm 1941 với tên đầy đủ là Nguyễn Quý Bôn. Làng Thụy Lôi, Kim Bảng, Hà Nam của ông vốn là vùng đất Sơn Nam Thượng, giàu truyền thống văn hóa. Ngay từ nhỏ Quý Bôn đã được nghe những làn điệu hát Dặm, hát Giao duyên, hát văn, đặc biệt là hát chèo đằm thắm của bà con cô bác ở vùng quê mình. Lớn lên, do say mê nghệ thuật, Quý Bôn đã tìm đến các Đoàn chèo Kim Lan, Lạc Việt để học chèo. Năm 1959, Quý Bôn thi đỗ và vào học tại trường nghệ thuật sân khấu. ở đây ông được đào tạo một cách cơ bản về nghệ thuật chèo. Biết ông có năng khiếu, lại là người yêu đến say mê chèo nên các thầy vốn là các nghệ nhân lừng danh như: Minh Lý, Cả Tam, Trùm Thịnh, Lệ Hiền . . .  đã mang hết tâm huyết Truyền nghề cho ông. Năm 1962, ông tốt nghiệp khóa chèo và về công tác tại đoàn chèo Hồng Hà của ngành Thủ công nghiệp Hà Nội công tác. ở đây bên cạnh tham gia biểu diễn với đoàn ông đã tích cực tham gia cộng tác thu thanh với Đài TNVN. Có thể nói, nghệ sĩ Quý Bôn là một trong những cộng tác đầu tiên với chương trình hát chèo của Đài. Năm 1966, khi đoàn chèo HN được thành lập Quý Bôn trở thành diễn viên nòng cốt của Đoàn. Suốt từ đó cho đến năm 1990 khi nghỉ hưu Quý Bôn luôn đảm nhiệm hầu hết các vai chính như Thiện Sĩ trong vở “ Quan âm Thị Kính “, Lưu Bình trong vở  “ Lưu Bình Dương Lễ “, anh Trọng trong vở “ Ni Cô Đàm Vân “, Khóa Hồng trong vở “ Cô Son “, anh Hồng trong vở “ Sợi tơ vàng “, Tú Uyên trong vở “ Tú Uyên giáng Kiều “, Thạch Sanh trong vở diễn cùng tên . . . bên cạnh những vai kép nền, Quý Bôn cũng rất thành công ở những vai phản diện như Lý Thông, vở “ Thạch Sanh “, Quỷ Riếp trong vở “ nàng Sita “, xã trưởng trong trích đoạn xã trưởng mẹ đốp v v . . Với niềm đam mê nghệ thuật đến cháy bỏng cộng với khả năng diễn xuất giàu cảm xúc, tinh tế nghệ sĩ Quý Bôn đã thể hiện các vai diễn một cách xuất sắc. Được công chúng và bạn nghề mến mộ

          Tuy nhiên, nói đến thành công với các vai diễn chỉ mới dựng được một nửa chân dung nghệ sĩ Quý Bôn. Có thể nói Nghệ sĩ quý Bôn sở hữu một giọng hát chèo vàng. Giọng hát ấy vừa ấm áp, đằm thắm, lắng sâu vừa tròn vành, rõ chữ, truyền cảm, đậm chất chèo. Khi ông cất tiếng hát, tiếng hát ấy vừa có tình, vừa có hình, vừa có ảnh. Nó làm xao xuyến những người sành chèo, yêu chèo. Nghe thì hiểu vậy nhưng mấy ai biết được Quý Bôn đã phải tập luyện gian khổ như thế nào. Ông thường xuyên tập hát, tập nói, tập diễn xuất một mình, ngay cả những lúc đạp xe đạp. Nghệ sĩ Quý Bôn tâm sự: “ Để thể hiện được một bài hát chèo, một vai diễn, mình nghĩ là phải thấm, phải hiểu sâu sắc nội dung cũng như tư tưởng của vai diễn, bài hát đó. Bởi có hiểu mới biết lướt, biết nhấn, biết rung, biết ngân đúng từ, đúng câu đúng ý”. Gần 30 năm công tác với Đài TNVN, Quý Bôn đang sở hữu một vốn liếng giàu có đó là hàng trăm bài hát chèo, ca cảnh, hoạt cảnh do ông thể hiện đang lưu giữ trong kho băng tư liệu của Đài TNVN.

Đã rời sân khấu gần 30 năm, không còn đảm nhiệm những vai diễn, cũng đã ít hát nhưng nghệ sĩ Quý Bôn vẫn đau đáu với nghệ thuật. Ông luôn theo dõi từng bước trưởng thành của các bậc đàn em, đàn cháu và sẵn lòng truyền dậy cho họ những “ Ngón nghề ‘ mà mình có được. Nghĩ về nghệ sĩ Quý Bôn là nghĩ về một người nghệ sĩ suốt đời vì nghệ thuật, nhắc đến ông là nhắc đến một giọng hát chèo vàng rất hiếm hoi của sân khấu chèo từ sau Cách mạng tháng 8 đến nay./.