NSND Thanh Hoài- Giọng hát “ Chuông vàng, khánh bạc “- Bài viết của Mai văn Lạng

 NSND Thanh Hoài- Giọng hát “ Chuông vàng, khánh bạc “

Mai Văn Lạng

Có một nghệ sĩ được sinh ra, lớn lên trên mảnh đất chèo quê lúa Thái Bình, trưởng thành từ nhà hát chèo Việt Nam nhưng tên tuổi lại luôn gắn với chương trình hát chèo hát văn của Đài TNVN, vâng, đó là NSND Thanh Hoài.

NSND Thanh Hoài được sinh ra trên miền quê lúa Hưng Hà - Thái Bình. Lớn lên trong hơi thở của chiếng chèo nổi tiếng đất Bắc với những câu hát chèo ngọt ngào ru những dòng sông chở nặng phù sa, ru những mái đình cây đa trầm lắng, êm ả... để rồi những câu hát ấy không biết tự bao giờ đã biến thành niềm say mê đưa chân cô gái Thanh Hoài đến với Nhà hát chèo Việt Nam khi cô bước vào tuổi 15, đó là năm 1965.

 Sau khi trúng tuyển, Thanh Hoài được Nhà hát cho theo học một khoá đào tạo 3 năm tại trường Nghệ thuật sân khấu .Với chất giọng mượt mà, truyền cảm, với tâm hồn yêu ca hát và lòng hăng say, nhiệt tình lại được sự dìu dắt, dạy bảo tận tình của những bậc thầy tài hoa như NSND Minh Lý, Dịu Hương, Bùi Trọng Đang, sau 3 năm học Thanh Hoài đã tốt nghiệp với số điểm cao nhất cho vai Suý Vân trong lớp trò "Suý Vân giả dại" của vở  chèo cổ "Kim Nham". Trong suốt mấy chục năm là diễn viên Nhà hát chèo Việt Nam Thanh Hoài luôn đảm nhiệm những vai chính nội tâm phức tạp và bà luôn thành công trong việc khắc họạ nội tâm nhân vật. Chính những tấm huy chương sau các kỳ hội diễn là sự khẳng định cho tài năng của bà. Năm 1981 khi tham gia Hội diễn tiếng hát chèo hay toàn quốc tổ chức tại Thái Bình, với điệu ngâm "Kiều ở lầu Ngưng Bích" bà đã giành HCV với sự thành công trong việc lột tả tâm trạng xót xa, buồn tủi của nàng Kiều khi bị nhốt ở lầu Ngưng Bích. Năm 1985  bà cũng giành HCB trong Hội diễn sân khấu chèo, tuồng toàn quốc tổ chức tại Quy Nhơn, đây là một giải đặc biệt bởi  bà đã thành công với vai trò "hát đế", một cách gọi cho người hát giới thiệu tâm trạng nhân vật trước khi diễn viên ra sân khấu. Ngoài ra bà còn giành HCV với vai diễn Giáng Hương trong vở "Từ Thức gặp tiên" tại Hội diễn sân khấu chèo toàn quốc năm 1990; HCB vai Bà chúa liễu trong vở "Vua Chổm" tại Hội diễn sân khấu chèo toàn quốc năm 1994; năm 1992, với điệu hát "Kể bốn mùa" (vở Lưu Bình Dương Lễ) bà đã giành HCV trong Liên hoan tiếng hát chèo, tuồng hay toàn quốc; cũng trong năm này Thanh Hoài đã giành HCV trên một "sân" khác, đó là Hội thi ca nhạc dân tộc toàn quốc  với điệu hát "Xẩm huê tình". Với những đóng góp không nhỏ cho nghệ thuật, năm 1992 NS Thanh Hoài đã vinh dự được nhà nước tặng danh hiệu cao quý - Nghệ sĩ ưu tú.Và năm 2007 vinh dự lớn đến với bà, NS Thanh Hoài là một trong số không nhiều các Ns ngành chèo được phong tặng danh hiệu cao quý NSND

Bên cạnh hát chèo, NSND Thanh Hoài cũng rất thành công với hát văn. Chính NSND Bùi Trọng Đang là người thầy đã hướng dẫn bà trong nghệ thuật hát văn. Năm 1994 với điệu hát văn "Thú Hương Sơn" Thanh Hoài đã góp phần giành giải đặc biệt cho đoàn Việt Nam tại Liên hoan dân ca quốc tế tổ chức tại Quảng Châu, Trung Quốc với sự tham gia của 38 nước trên thế giới. Có thể nói Ns Thanh Hoài là một Ns không chỉ có giọng hát “ vàng “ mà còn là một Ns tận tâm tận lực với nghề. Không chỉ học hát học diễn chèo, bà còn theo học nhiều loại hình nghệ thuật ca hát khác như Ca Trù, hát văn, hát xẩm, hát quan họ, ngâm thơ, ở lĩnh vực nào bà cũng ghi dấu ấn nhất định trong lòng công chúng. Cho đến bây giờ khi đã bước qua tuổi lục tuần Ns Thanh Hoài vẫn không ngừng học tập trau dồi đạo đức nghề nghiệp. Điều đáng quý đáng trân trọng ở Ns Thanh Hoài là bà diễn, bà hát không vì mục đích nào khác ngoài mục đích phục vụ công chúng. 40 năm qua, ngoài công việc bận rộn của Nhà hát, của gia đình, NSND Thanh Hoài luôn dành thời gian cho làn sóng phát thanh Quốc Gia. Có thể nói, tuy không phải là người trong biên chế nhưng bà thực sự gắn bó với Đài TNVN như chính cơ quan mình. Khi đã có lời mới thu thanh, dù bận mấy bà cũng dành quỹ thời gian ít ỏi của mình để tập luyện, và thu xếp để đến đúng giờ. Nếu trong thời gian ấy mà quá bận, bà xin với biên tập lùi thời gian chứ nhất định không chịu “ nhường “ bài cho ai cả. hơn 40 năm công tác, đã có hàng trăm tiết mục trên làn sóng, năm nay đã xấp xỉ tuổi 70 mà bà vẫn đau đáu mỗi khi gặp biên tập viên “ Khi nào có bài cần đến u cứ gọi nhé “. Tiếng là NSND, có giọng hát “ Chuông vàng, khánh bạc “, là phu nhân của nhạc sĩ Vũ Hồng Quân, nguyên giám đốc Nhà hát chèo Việt Nam, nhưng ngoài đời Thanh Hoài vẫn sống giản dị, khiêm nhường. Luôn tận tình chỉ bảo lớp đàn em đi sau. Cái đáng quý nhất mà tôi luôn kính trọng bà là dù thu chương trình dù lớn hay nhỏ, dù dài hay ngắn chưa bao giờ bà hỏi “ tiền bao nhiêu “, mà cứ theo mức quy định của Đài, của Nhà nước. Mỗi lần gặp tôi, NSND Thanh Hoài lại nhắc đi nhắc lại “ U cảm ơn con nhé. Nhờ có giải chuông vàng trong liên hoan Phát thanh Châu á Thái Bình Dương viết về nghệ thuật ca trù của con mà u được xét phong tặng danh hiệu NSND “. ấy là bà đang nhắc tới kỷ niệm của tôi khi mời bà, gia đình nghệ nhân Nguyễn Văn Mùi làm chương trình giới thiệu nghệ thuật ca trù, được giải chuông vàng, giải cao nhất trong Liên hoan phát thanh Châu á Thái Bình Dương ABU. Ngày ấy bà hát 36 giọng. Cho đến nay, với riêng tôi, bà là người hát điệu hát này thành công nhất. Giọng hát của bà với tôi như " chuông vàng, khánh bạc "/.

Hà nội ngày 2/12/2015