Cảm nhận về 3 giọng hát thế hệ 7- 8x của làng chèo

Bùi Quang Thắng là một khán giả yêu chèo hiếm có. Anh làm hướng dẫn viên du lịch nhưng lại lặng lẽ âm thầm lắng nghe, theo dõi, luôn ở sát những người làm chèo. Những nhận xét của anh về nghệ thuật chèo thường sâu và tinh tế!

NHỮNG GIỌNG HÁT CHÈO YÊU THÍCH NHẤT 

Thế hệ nghệ sỹ 7x và 8x

HỒNG TƯƠI

Không nhiều lựa chọn như những lớp nghệ sỹ của hai thập kỷ trước đó nhưng thế hệ 7x và 8x vẫn cống hiến cho nghệ thuật chèo những giọng hát tuyệt vời. Như đã nói, nếu chỉ hát hay, ngọt ngào và đúng kỹ thuật thôi thì chưa đủ, để đọng lại trong tâm hồn khán giả thì tiếng hát đó cần phải có nét độc đáo riêng . Và tôi đã tìm được điều ấy ở một nữ nghệ sỹ đến từ chiếng Đông - miền đất đã cống hiến cho nghệ thuật Chèo bao tài năng xuất chúng, đó là Hồng Tươi của Nhà hát chèo Hải Dương. 

Nhắc đến Hồng Tươi là nhắc tới vai Diệu Lý trong "Đào Lý một cành" - vở diễn dựng năm 2011 kể về cuộc đời trắc trở và sự nghiệp diễn xuất lẫy lừng của NSND Minh Lý. Đây là một vở diễn mang hơi hướng chèo hiện đại hiếm hoi làm tôi thực sự thỏa mãn về phần nghe hát và có lẽ cũng là vở diễn hiếm hoi làm các nghệ sỹ thỏa mãn vì "được" hát - đặc biệt là vai chính - Diệu Lý. Vai Diệu Lý được tác giả dày công trau chuốt, xuất hiện xuyên suốt vở diễn, qua tất cả các lớp diễn và được giao phó để thể hiện một loạt những làn điệu rất hay như : Đào lý một cành, Con nhện giăng mùng, Sử rầu - Ba than, Vãn theo, Chức cẩm hồi văn, Quân tử vu dịch, Hát ru, Vỉa Huế, Nói rỉ vong ... . Một vai diễn như thế là cơ hội rất tốt cho diễn viên thể hiện tài năng. Không phụ lòng mong đợi của mọi người, Hồng Tươi đã thăng hoa với Diệu Lý để đoạt HCV cá nhân cùng giải "nữ diễn viên xuất sắc có giọng hát hay nhất" tại LHSK chèo toàn quốc năm 2011. Giọng chèo Hồng Tươi ngọt và dày dặn, nổi bật với nét đài các, sang trọng - một giọng hát quyến rũ. Khán giả có thể tìm thấy trên internet vở Sứ thần Đại Việt, một vở diễn chắc đã khá lâu trong đó Hồng Tươi còn khiêm nhường trong một vai phụ. Dù chỉ xuất hiện thoáng qua với vài câu thoại cùng một trổ hát ngắn ngủi theo điệu Đường trường bắn thước nhưng giọng hát Hồng Tươi vẫn phô được vẻ đẹp lấp lánh : "Nhác trông áng mây iii nhẹ nhàng, trôi xa góc bể ì ììiiớiiì ... " Đến vai Điểm Bích trong Huyền Quang tôn giả vừa được truyền hình trực tiếp trên VTV1 thì giọng hát Hồng Tươi đã tới độ chín, độ tinh, thục. Những đoạn ngâm thơ và điệu Tưởng vọng xuân tình do Hồng Tươi thể hiện trong vở này đã chứng tỏ Hồng Tươi xứng đáng là người kế thừa những giọng chèo hàng đầu của các lớp nghệ sỹ trước. 

Điều đáng quý ở Hồng Tươi là không chỉ sở hữu giọng hát xuất sắc, chị còn chứng tỏ tài năng cả ở diễn xuất - một lối diễn xuất tinh tế khi là Nữ chín và linh hoạt khi là Nữ lệch. Hồng trong Chuông ngân rừng trúc là vai diễn đầu tiên của Hồng Tươi mà tôi được xem và ngay lập tức tôi đã rất ấn tượng với diễn xuất của chị. Hồng có thể xem là Nữ chín nhưng chỉ với một lớp diễn nhỏ khi Hồng đem tin đến cho Kỳ Tâm, Hồng diễn tả lại điệu bộ của cô chủ Ả Nguyệt thì Hồng Tươi đã lột xác để làm một nữ lệch lẳng lơ mà rất duyên, tươi tắn. Cảm giác như thấy lại cái tươi duyên ở Thị Mầu của Thu Huyền (chèo Hà Nội) mà tôi đã tưởng là độc nhất vô nhị. 

Xuất sắc cả hát lẫn diễn nhưng thành công đến với Hồng Tươi khá muộn màng. Trong khi nhiều bạn diễn bước vào nghề từ tuổi 15, 17 thì tới năm 22 tuổi Hồng Tươi mới bén duyên với nghề. 31 tuổi, nhiều bạn nghề cùng trang lứa đã trở thành NSUT thì Hồng Tươi mới lần đầu được giao vai chính. Nhưng, như ngọc trong đá khi đã lộ diện thì sẽ tỏa sáng, vỏn vẹn trong 4 năm từ 2009 đến 2013, khi chính thức trở thành Đào chính của Nhà hát chèo Hải Dương, Hồng Tươi đã liên tiếp đoạt 3 HCV cá nhân tại các kỳ Hội diễn cùng giải thưởng đặc biệt "nữ diễn viên xuất sắc có giọng hát hay nhất". Tôi tin rằng, với tài năng và sự say nghề của chị, Hồng Tươi sẽ còn tiến rất xa và còn đóng góp nhiều cho nghệ thuật chèo.

MINH HUỆ

Khác với vẻ đẹp rực rỡ "phát tiết ra ngoài" ở giọng hát Hồng Tươi, giọng chèo ngọt ngào, trong vắt của Minh Huệ lại mang một vẻ đẹp khiêm nhường, điều này có thể cảm nhận rất rõ qua cách hát rưng rưng, tội tình của Minh Huệ. Giọng hát Minh Huệ rất thích hợp với những làn điệu buồn thảm, ai oán của vai Thị Kính, hay điệu Vãn theo mà Trương Mẫu thể hiện khi xót thương nàng dâu hiền thảo hiến đôi mắt làm thuốc cứu mẹ chồng trong Trương Viên - vai diễn đem lại chiếc HCV cho Minh Huệ. Không nhiều cơ hội diễn xuất, ấn tượng đẹp nhất Minh Huệ để lại là khi chị hát lồng cho vai Thị Kính khi Nhà hát chèo Hà Nội dựng vở này để truyền hình trực tiếp trên VTV. Thật may mắn, giọng hát rất đẹp của Minh Huệ đã được tôn vinh xứng đáng khi chị đoạt giải A tại cuộc thi giọng hát chèo hay toàn quốc năm 1992 khi mới 18 tuổi và danh hiệu NSUT năm 2012.

THÙY LINH

Thành công đến với cô đào 8x này khá sớm. Được Nhà hát chèo Quân đội "chấm" ngay từ khi còn là sinh viên trường Cao đẳng nghệ thuật Thái Bình, rồi lại được giao đảm nhận vai Ỷ Lan trong Nhiếp chính Ỷ Lan - vở diễn được truyền hình trực tiếp và phát hành DVD ... đó quả là một giấc mơ với bao diễn viên chèo. Điều đáng ghi nhận là Thùy Linh đã tỏ ra xứng đáng với sự tin tưởng đó. 

Điểm nổi bật trong giọng hát Thùy Linh là sự nồng nàn, đầy cảm xúc, một giọng hát rất "tình". Thùy Linh rất thích hợp với những điệu hát trữ tình lột tả tâm trạng khát khao, chờ đợi của người phụ nữ, những điệu hát như Quạt màn, Sa lệch chênh, Xẩm huê tình mà chị đã thể hiện rất đạt trong CD Yếm đào. Thùy Linh cũng xuất sắc cả trong diễn xuất, cũng với một lối diễn đằm thắm, nồng nàn như thế. Có thể nói vai diễn tròn trịa nhất, chiếm được cảm tình của khán giả nhất của Thùy Linh là Hoài trong Thương nhớ trầu cau, rồi Quận chúa trong Chuyện người xưa ... Nhưng tất nhiên, vai diễn lớn nhất của chị vẫn là Ỷ Lan. Công bằng mà nói, Thùy Linh chưa có được sự linh hoạt khi diễn nữ lệch. Trong lớp diễn khi Ỷ Lan đang thị phạm cho hai cung nữ giả cung cách lái buôn, Thùy Linh chưa "tới" được cái chao chát, điêu ngoa cần thiết. Nhưng có lẽ đòi hỏi như vậy là hơi quá đối với một nghệ sỹ còn rất trẻ - chị vào vai này khi mới 23 tuổi. Hơn nữa, Thùy Linh đã thuyết phục được khán giả ở những trường đoạn rất khó như khi Ỷ Lan tự sự trong cung sau biến cố bị vu oan hại vua, hại chồng. Đó là một lớp diễn nội tâm rất phức tạp và cả những đoạn hát, nói sử rất khó nhưng Thùy Linh không những thành công mà còn ghi dấu ấn riêng với lối diễn, hát đằm thắm rất xúc động của chị. Tài năng của Thùy Linh còn đang độ chín và còn nhiều hứa hẹn thành công với nghệ sỹ trẻ này.

Ngày 24/01/2015 

QUANG THẮNG